Esad rejiminin düşmesiyle yeni bir dönemin kapılarının aralandığı Suriye'de, yapılandırma süreci hızla devam ediyor.
8 Aralık 2024’te devrilmesinin ardından ülke yönetiminin başına geçen geçici Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara, reform çalışmalarına hız vermiş ve geçici anayasa hazırlıklarını başlatmıştı.
Kalıcı anayasa hazırlanana kadar ülkenin temel yasası olarak kullanılacak geçici anayasa metni onaylandı.
SURİYE'NİN 5 YILLIK YOL HARİTASI
53 maddeden oluşan geçici anayasa görevi görecek beyanname, daha önce 3 yıl olabileceği ifade edilen geçiş dönemini de 5 yıl olarak belirledi.
TOPLUMUN ENDİŞELERİNE YANIT VERİYOR
Beyannameyi bu ay başında Şara tarafından oluşturulan 7 kişilik bir komite hazırladı. Kalıcı anayasa için ise yeni bir komite oluşturulması öngörülüyor.
Ülke genelinde otorite kurmaya çalışan Şara yönetimi, son dönemde Esad rejimi yanlıları, ülkenin güneyindeki Dürzi topluluğu ve ülkenin kuzeydoğusunda bulunan terör örgütü PKK/YPG’ye yönelik askeri ve diplomatik adımlar atarken, beyannamenin bazı maddeleri bu konulara doğrudan temas ediyor.
DEVLET BAŞKANINA MÜSLÜMAN OLMA ZORUNLULUĞU
Ayrıca Avrupa Birliği ve ABD’nin Suriye’ye yönelik yaptırımları kaldırma konusunda öncelikli olarak değerlendirdiği kadınların ve etnik, dini azınlıkların demokratik haklarının korunması konuları da beyannamede yer alıyor.
Eski anayasada yer alan, devlet başkanının “Müslüman olması” koşulunu ve yasamanın temel kaynağı olarak İslam kanunlarının esas alınması özelliğini taşıyan beyannamede öne çıkan noktalar ise şunlar:
İNANÇ VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
- Bütün vatandaşlar, kanun önünde eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir. Irk, din, cinsiyet veya soy farkı gözetilerek ayrımcılık yapılamaz.
- İnanç özgürlüğü güvence altındadır. Devlet, tüm semavi dinlere saygı gösterir ve ibadet özgürlüğünü güvence altına alır
- Dini cemaatlerin kişisel statüleri, inançlarına ve şeriatlarına uygun olarak korunur ve uygulanır.
- Devlet, ifade, düşünce, basın, yayın ve medya özgürlüğünü güvence altına alır.
KADIN HAKLARI VURGUSU
- Devlet, insan haklarını ve temel özgürlükleri uluslararası sözleşmelere ve insani normlara uygun şekilde korumayı taahhüt eder.
- Devlet, kadının toplumsal konumunu ve aktif rolünü korumayı ve her türlü şiddet ile ayrımcılığa karşı korunmasını taahhüt eder.
- Yargı bağımsızdır. Hakimler sadece kanuna ve vicdanlarına bağlıdır.
- Hiçbir suç veya ceza, yasal bir düzenleme olmadan uygulanamaz. Suçlu olduğu kanıtlanana kadar herkes masum kabul edilir. Olağanüstü mahkemeler kurulamaz.
"GÜVENLİK VE ÖZGÜRLÜK DENGESİ VAR"
Geçici Anayasa Komisyonu Başkanı ve Mardin Artuklu Üniversitesi Öğretim Üyesi Abdulhamid el-Awak, önceki gün düzenlenen imza töreninde basına beyanname metniyle ilgili açıklamalarda bulundu.
Beyannamenin “toplumsal güvenlik ile haklar ve özgürlükler arasında denge kurmayı” amaçladığını söyleyen el-Awak, beyannamenin aynı zamanda kuvvetler ayrılığı ilkesini teyit ettiğini belirtti.
Bu kapsamda özel mahkemeler ve olağanüstü yargı organlarının kaldırılacağını aktaran el-Awak, devlet başkanına önceki anayasada tanınan istisnai yetkilerin büyük oranda kaldırıldığını belirterek başkanın geçiş döneminde olağanüstü hal ilan etme yetkisine sahip olacağını kaydetti.
HALK KOMİTESİ KURULUYOR
Beyannamenin kalıcı anayasanın kabulü ve seçimlerin gerçekleşmesine kadar geçici bir parlamento olarak görev yapacak Halk Komitesi kurduğunu anlatan Suriyeli teknokrat, komite üyelerinin üçte ikisinin geçici başkan tarafından seçilen bir komite tarafından, üçte birinin ise doğrudan başkan tarafından atanacağını söyledi. El-Awak söz konusu komitenin yasamada tamamen söz sahibi olacağını aktardı.
