Enflasyon hesabında kullanılan ürün fiyat listesini 2022 yılından beri halktan gizleyen Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yanı sıra ikinci zam oyunu ortaya çıktı. İktidar memur, işçi ve emekliler daha düşük zam alsın diye son 4 yıldır 6 aylık zammın hesaplanacağı aralık ve haziran dönemlerindeki zamları bir sonraki aya öteliyor. Böylece aralık ve haziran enflasyonları düşük çıkarken zamların ötelendiği ocak ve temmuz enflasyonu adeta patlıyor.
ÖTELEME OYUNU
Bu yöntem yüzünden 2022 Aralık ayından bu yana aralık ve haziran enflasyonu ocak ve temmuz enflasyonundan 5.57 puana varan düzeyde düşük çıkarıldı. TÜİK verileri, zam öteleme oyununun özellikle 2022 sonundan bu yana kesintisiz uygulandığını gösteriyor. Memur ve emeklilerin 6 aylık zamlarını küçülten öteleme oyunu şöyle uygulanıyor: Memur ve emeklilere her yılın ocak ve temmuz ayında zam yapılıyor. İlk 6 aylık dönemde 4-5 aylık enflasyon yüksek çıkmışsa özellikle haziran ayında yapılması gereken vergi ve fiyat artışları ya haziranın son haftasına ya da temmuz başına öteleniyor. Böylece 6 aylık enflasyonun daha fazla artması önleniyor. Aynı şekilde ikinci 6 ayda da kasım ve aralık aylarında yapılması gereken bazı artışlar ocak ayına kaydırılıyor. Böylece ikinci 6 aylık enflasyonun artış hızı frenleniyor. Zamlar ocak ayının enflasyonunu yükseltirken, memur ve emeklilerin maaşlarına yapılan zamlar da daha ilk aydan eritilmiş oluyor. Öteleme oyunu en son haziran ayında da uygulanarak akaryakıt zamları haziran enflasyonunu yükseltmesin diye ayın sonuna ötelenmiş, bu sayede emeklinin zammı yüzde 25’in altına çekilmişti.
ZAMLARIN AYLIK ENFLASYONA ETKİSİ
Fark 5.57 puana ulaştı
2022 yılının sonuna kadar olan dönemde aralık ile ocak, haziran ile temmuz ayları arasında belirgin bir enflasyon farkı bulunmuyordu. Ancak 2022’nin sonundan itibaren fark birden açılmaya başladı. Örneğin 2022 Aralık ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yüzde 1.18’de kalırken ocakta yüzde 6.65’e çıktı. İki ay arasındaki fark yüzde 5.47’ye yükseldi. Aynı şekilde 2023’ün Haziran ayında yüzde 3.92’de tutulan enflasyon temmuzda yüzde 9.49’a, aradaki fark da 5.57 puana çıktı. Benzer durum bir sonraki aralık-ocak ve en son bu yılın haziran-temmuz aylarında da yaşandı.
