Boza ve salep kış mevsiminin gelmesiyle birlikte ilk akla gelen içecekler arasındadır. Lezzetli ve içimi keyifli olan bu iki besini tüketmeniz için gereken diğer bir neden de sağlığa pek çok yararı olması.
Boza
darı irmiği, şeker ve sudan yapılan fermente bir içecek türüdür. 1 çay bardağı ortalama 210 kkal içeren bu içeceğin enerjisi içeriğindeki karbonhidrattan gelmektedir.
Sindirimi kolaylaştırır: içerdiği aktif mayalarla ve laktik asitle sindirim sistemini rahatlatır.
Bağışıklık güçlendirir: prebiyotik etkisiyle bağırsak florasını düzenleyerek bağışıklığı güçlendirir böylece soğuk algınlığı ve kanserden korunmaya da yardımcı olur.
Glutensizdir: Türkiye’de boza yapımında genellikle darı irmiği kullanıldığı için bu bozalar glutensizdir ancak arpa, yulaf gibi diğer tahıllar da boza yapımında kullanılabilmektedir, gluten hassasiyeti ya da çölyak hastalığı olan kişiler bozanın darıdan yapılıp yapılmadığından emin olduktan sonra tüketmeliler.
Çocuklar için: çocuklarda büyüme için artan enerji ihtiyacını karşılamaya yardımcı olur, içeriğindeki B vitaminleri karbonhidrat metabolizmasında yer almakla beraber, hafızayı güçlendirmeye yardımcı olur ve odaklanmayı kolaylaştırır.
Anksiyete ve depresyona karşı: duygu durumu üzerinde etkili olan B grubu vitaminlerinin kaynağı olan boza bu etkisi ile anksiyeteyi (kaygı) önleyicidir, depresyona eğilimi azaltır.
Dikkat etmesi gereken grup
Diyabet hastaları: Bozanın karbonhidrat kaynağı olduğu unutulmamalı ve ekmek gibi değerlendirilmelidir. 1 çay bardağı boza yaklaşık ortalama 3 dilim ekmek kadar karbonhidrat içermektedir, kullanımda porsiyon miktarı ve sıklığına mutlaka dikkat edilmelidir. Diyabet hastaları gibi; öğünde karbonhidrat miktarına dikkat etmesi gereken diğer kişiler de insülin direnci ve hipoglisemisi olanlardır.
Gut hastaları: mayalı ürünlerin tüketimi gut hastalıklarının ataklarını şiddetlendirebilmektedir. boza da mayalı bir besin olduğu için tüketiminden kaçınmalıdırlar.
Zayıflamak isteyenler: yüksek kalorili bir içecek olduğunu unutmamalı, enerji değerini göz önünde bulundurarak günlük ekmek tüketimlerinden kısarak nadir olarak tüketmelidirler.
Saklanma koşulları: boza maya içeren bir içecek olduğu için saklama koşulları önemlidir. Maya üremesine karşı açıldıktan sonra kısa bir süre içinde tüketilmelidir, serin yerde saklanmalıdır.
Salep
Diyete yardımcı: Salep evde yapıldığında zayıflamaya yardımcı bir ara öğün olarak rahatlıkla tüketilebilir. Salebin kendi yapısında bulunan glukomannan kendinin 80-100 katı su çekebilen yapıya sahiptir böylece midede hacim oluşturarak tokluk süresini uzatır ve diyet yaparken ki acıkmaların önüne geçer. Ancak hazır salepler şeker içerdiği için diyet yapanlar ve diyabet hastaları şeker ilave etmeden evde kendi saleplerini süt ile hazırlayıp ara öğünde tüketmelidirler. Evde yarım yağlı sütle yapılan bir fincan salep ortalama 100 kalori içerir, hafif olsa da bir enerji değeri olduğu unutulmamalı ve porsiyon kontrollü tüketilmelidir.
Kan şekerini dengeler: Salep içeriğindeki glukomannan (bir çeşit lif) ile mide boşalma süresini geciktirir kan şekerini dengeler.
Kolesterol düşürücü: salepte bulunan glukomannan bağırsaklarda kolesterol ve safra asitlerini bağlayarak kan kolesterol seviyesinin düşmesine yardımcı olur, bu sayede kalp damar hastalıklarından koruyucu olarak da tüketilebilir.
Kabızlığa karşı: salepte bulunan müsilaj su ile şişen bir çeşit polisakkarittir, dışkı hacmini artırarak kabızlığı önler. Ancak bu etkiden yararlanmak için o gün yeteri kadar su içilmiş olmalıdır.